Załęże dzielnica Katowic

Początki Załęża jednej z najstarszych dzielnic Katowic sięgają XIII wieku. Osada miała charakter rolniczy aż do połowy XIX wieku. Od XV wieku na jej terenie rozwijało się tu hutnictwo. Na terenie Załęża uruchomiono wiele kuźnic żelaza, które były czynne z przerwami aż do lat 30. XVIII wieku. Oprócz przemysłu węglowego i hutnictwa na terenie Załęża rozwinął się także przemysł cynkowy.

Katowice ulica Gliwicka 153

Chociaż w wielu źródłach możemy znaleźć informacje, że to Murcki są kolebką górnictwa na terenie Górnego Śląska. W rzeczywistości początki eksploatacji górniczej w granicach miasta Katowice miały miejsce na obszarze południowego Załęża. Już w 1640 roku na terenach, które później nazwano Załęską Hałdą i Katowicką Hałdą wydobywano węgiel kamienny. Eksploatowany był wówczas pokład 350 o nazwie Charlotte. Znajdował się on na północnych stokach Załęskiego Lasu .

W 1714 roku w miejsce załęskich kuźnic zbudowano młyn wodny, który był czynny do lat 60. XIX wieku. W XVIII wieku na terenie kolonii Obroki w Załężu powstał folwark. Pozostałości budynków dworskich i neoklasycystyczny dworek wraz z parkiem zachowały się do dziś w rejonie ulic Gliwickiej i Bocheńskiego. Obecnie budynek po adaptacji pomieszczeń w 2009 zajmuje prywatny szpital Avimed. 

Dwór w Załężu

Pierwszymi niewielkimi kopalniami węgla kamiennego w dobrach dominialnych Załęża były: powstała w 1792 roku kopalnia Charlotte i Viktor eksploatowana od 1841. W 1840 powstała na terenie osady duża kopalnia Kleofas, której założycielem był Loebel Freund i Karol Godula. W roku 2001 zdecydowano o zaprzestaniu wydobycia w kopalni. Ostatecznie regularna eksploatacja węgla w kopalni ustała w październiku 2004 roku.

Zabudowania kopalni w rejonie ulicy Bocheńskiego (szyby wentylacyjne wschodnie I i II) i w rejonie "Gottwald" zostały objęte ochroną konserwatorską. Natomiast dawna wieża wyciągowa Szybu Wschodniego 23 października 2010 została wpisana do rejestru zabytków.

Kopalnia Kleofas na pocztówce z okresu międzywojennego

Przez wiele lat Załęże było ważnym ośrodkiem górniczym i hutniczym. Mieszkańcy dzielnicy byli głównie zatrudnieni w KWK Kleofas, Hucie Baildon i Pollenie. Upadek tych trzech największych zakładów w krótkim czasie spowodował kryzys. Gwałtowny wzrost bezrobocia bardzo szybko pociągnął za sobą zaistnienie wielu problemów społecznych.

Ogólne zubożenie mieszkańców Załęża połączone z niskim poziomem wykształcenia spowodowało powstanie życiowej bezradności i nawarstwiania się problemów rodzinnych, co z kolei zaowocowało niechęcią do podejmowania osobistej odpowiedzialności i trwałym uzależnieniem od instytucji pomocowych oraz pokoleniowym dziedziczeniem ubóstwa. Obecnie Załęże uchodzi za jedną z najbiedniejszych dzielnic Katowic. Tu wśród dzieci i młodzieży z rodzin ubogich i patologicznych pracują pionierzy socjoterapii na Śląsku ze Stowarzyszenia Dom Aniołów Stróżów. 

 Przeczytaj również:

 Murcki dzielnica Katowic